TAM-Jugosławiańska ciężarówka

Gdy Słowenia jako część Królestwa Jugosławii dostała się pod okupację III Rzeszy, w 1942 roku w Mariborze powstała fabryka silników do samolotów Messerschmitt, jednak została ona zniszczona przez samoloty aliantów[1]. Po II wojnie światowej zostały odbudowane hale dawnej fabryki silników samolotowych, które służyły do produkcji różnych urządzeń przemysłowych. Ważną rolę odgrywała m.in. produkcja podzespołów samochodowych. Toteż wkrótce fabryka otrzymała nową nazwę Maribor Tezno Tovarna Automobil. 31 grudnia 1946 Josip Broz Tito podpisał dekret o zmianie profilu produkcyjnego fabryki z silników lotniczych na fabrykę samochodów, która od tej pory nosiła nazwę Tovarna Automobil Maribor[1]. Produkcja samochodów ruszyła w 1947 roku. Pierwszym produktem były ciężarówki Pionir o ładowności 3 ton, na licencji czechosłowackiej firmy Praga. Do 1962 roku w Mariborze powstało ponad 17 tysięcy tych pojazdów. W 1961 roku zachodnioniemiecka firma KHD sprzedała licencję TAM-owi, po podpisaniu której ruszyła produkcja TAM-a 4500 o ładowności 4,5 tony. Konstrukcja TAM-a 4500 posłużyła później jako baza do produkcji autobusów TAM A3000. Uruchomiona została także produkcja 2-tonowego TAM-a 2000. W tym samym roku fabryka zmieniła nazwę na Tovarna Automobil in Motorjev – Maribor. TAM jako zakład bazowy skupiał ponad 30 niezależnych firm motoryzacyjnych zatrudniających łącznie 25 tysięcy pracowników. W samym Mariborze liczba personelu wynosiła 7500 osób.[1] Rocznie firma produkowała 10 tysięcy ciężarówek. W ramach kooperacyjnych wspólnie z firmą Itas wytwarzane były naczepy, a kooperacja z Vozila Gorica owocowałą ciągnikami siodłowymi. TAM rozpoczęła także eksport do Europy Zachodniej. Z początkiem lat 70. nastąpiła zmiana profilu produkcyjnego. TAM 75 zastąpił model 2000, TAM 130 i 170 zastąpił model 4500. KHD stał się częścią nowego koncernu Iveco-FIAT. W 1981 roku na targach w Belgradzie TAM pokazał własne konstrukcje – modele 130, 190 i 260 z odchylaną do przodu kabiną. Kooperacja z KHD ograniczyła się do montażu silników. Nowe modele weszły na rynek w 1983 roku. Opracowana została także wersja militarna – TAM 110T 4x4 i 150T 6x6.[1] Poza rozwijającą się produkcją autobusów, TAM zaczął montować pojazdy specjalne. Produkował chłodnie, cysterny, transportery drewna, mieszarki betonu, dźwigi, wozy strażackie i inne. Nadal została utrzymana współpraca z KHD. W 1991 od Jugosławii odłączyła się Słowenia, w tym czasie trudny okres gospodarczy w Słowenii i wojna z Jugosławią spowodowała niestabilność firmy TAM, w której stopniowo następowała wyprzedaż majątku. Utworzono drobne spółki. W tym samym roku czwartą część udziałów wykupiło Iveco. W 1996 r. TAM zbankrutował[1]. Rząd słoweński dla ratowania TAM-a utworzył nową grupę firm samochodowych, 14 producentów komponentów samochodowych weszło w jej skład. W kwietniu 2001 powstał nowy twór – Tovarna Vozil Maribor d.o.o., mający ścisły kontakt z Iveco. Sektor autobusów nadzorował Neoplan. A współpraca z Magirus-Deutz zaowocowała ciężarówkami nowej generacji[1]. W ramach współpracy z Neoplanem w 2004 roku uruchomiono licencyjną produkcję autobusów lotniskowych dla sieci tego producenta[2]. W ramach tej współpracy w sieci firmy Neoplan wiosną 2009 zaczęto oferować autobus turystyczny klasy midi Marbus ViveTH. W 2008 roku firma TVM ogłosiła, że umowa z Neoplanem wygasła i rozpoczęła sprzedaż autobusów lotniskowych na własną rękę. W marcu 2009 zdobyła duży kontrakt w jednym z państw arabskich. Miały one być wyprodukowane na bazie modelu Neoplan N9122L Apronliner. W czerwcu 2009 firma VISEON Bus GmbH, wydzielona z firmy Neoplan, wniosła sprawę do słoweńskiego sądu o ochronę dóbr intelektualnych. Jednocześnie koncern MAN, który posiada 20% akcji spółki VISEON wstrzymał dostawy podzespołów do firmy TVM, zrezygnowano również ze sprzedaży autobusów tej firmy w sieci Neoplana.

Obecnie TVM należy do holdingu Viator &Vektor, którego właścicielem jest Zdenko Pavček






Czy mial ktos z was moze jakies doswiadczenie z tymi pojazdami?:) ja u nas w Polsce widzialem tylko autobus,natomiast w Chorwacji czy Slowenii jest ich od groma co zreszta nie dziwne;]


zrodlo zdjec-google grafika

Do Polski były importowane tylko autobusy turystyczne TAM w latach 70 i używane były głównie przez biura podróży. Na tamte czasy były to autobusy luksusowe. Cechą charakterystyczną był silnik V6 chłodzony powietrzem i hydrauliczny układ hamulcowy ze wspomaganiem nadciśnieniowym. Poza tym wyszła partia autobusów Autosan H10.12 z silnikiem TAM.

Miałem okazję jeździć w zastępstwie TAM-em dwa tygodnie.Przedstawiona na zdjęciu wersja,to autobus miejski.W Polsce TAM-y jeździły głównie w biurach turystycznych.Jeździć takim sprzętem,to był prestiż.W tym samym czasie Orbis używał np Ikarusów.

Przez kilka ładnych lat użytkowaliśmy taki autobus rok produkcji o ile dobrze pamiętam 1978.
Jakieś dwa lata temu z powodów osobistych pocięliśmy go na złom.
Później wrzucę zdjęcia

Jak byłem w krajach bałkańskich to wszędzie jeździły takie wozy tej marki, najwięcej było ich w Chorwacji:

wiadomo coś o silnikach ?

Fajnie się prezentuje ciągnik siodłowy. Mi troche przypomina ciężarówke VW MAN